หลักกฎหมายย้อนหลัง

โดยทั่วไปแล้ว กฎหมายไม่มีผลย้อนหลัง เพราะว่ากฎหมายตราขึ้นมาเพื่อบังคับใช้กับคนในสังคม การที่จะห้ามทำอะไร หรือทำอะไรได้บ้าง ย่อมต้องบอกกล่าวกันก่อนหรือแจ้งให้ทราบ มิฉะนั้น จะไม่มีคนใดทราบเลยว่า สิ่งไหนทำได้ ทำไม่ได้ ทำแล้วมีผลอะไรตามมา

หลักกฎหมายไม่มีผลย้อนหลัง แฝงอยู่ในหลาย ๆ กฎหมาย แม้ว่าจะไม่เคยเขียนไว้ชัดเจนก็ตาม ถ้าเป็นเรื่องแพ่งและพาณิชย์ ทำมาค้าขาย ยังไม่เคยส่งผลร้ายให้คนทำผิดข้อตกลง ต้องรับผิดถ้าทำอะไรไว้ แล้วมาตกลงเป็นข้อห้ามว่า ถ้าทำสิ่งนั้น แล้วจะต้องรับผิดชอบ ก็ยังไม่เคยเห็น ยิ่งถ้าเป็นเรื่องอาญา มีโทษจำคุกด้วยแล้ว ยิ่งไม่ควรย้อนหลังกันไปใหญ่

ดังนั้น ไม่ว่าจะเป็นกฎหมายประเภทไหน ก็ไม่ควรมีผลย้อนหลัง ให้คนรับผิดกับสิ่งที่ทำไว้โดยไม่ทราบว่าเป็นข้อห้ามในอนาคต ตรงกันข้าม ถ้าเป็นผลดีต่อคนทำ อย่างนี้ให้ผลดี ก็ไม่มีใครว่าอะไร เรื่องดี ๆ ควรน่ายกย่องสรรเสริญ เรื่องไม่ดี ควรหาทางแก้ไข หรือป้องกัน ไม่ควรหาวิธีลงโทษสถานเดียว หรืออย่างน้อย ก็ควรให้โอกาสทำคุณงามความดีเพื่อไถ่โทษ แบบนี้ไม่ว่าคนที่เห็นด้วยหรือไม่ ก็ไม่มีข้อโต้แย้งอย่างแน่นอน